Cơn bùng nổ tâm lý ở trẻ em....Hiểu và định hướng xử lý!

Bùng nổ tâm lý là trạng thái tâm lý bao gồm các phản ứng tiêu cực của trẻ về mặt cảm xúc đến mức độ cao trào, đó như là hệ quả từ những ức chế tâm lý mà bản thân trẻ chịu đựng trong 1 khoảng thời gian khá dài.
 

 

Việc cần làm đầu tiên lúc này chính là xem xét mức độ nguy hiểm về mặy hành vi, tần suất của hành vi bùng nổ của trẻ, điều này diễn ra trong những tình huống nào ? và yếu tố chính nào mang tính chất củng cố âm tính cho hành vi bùng nổ này của trẻ (thông thường, đây là hệ quả từ việc vận dụng các quy tắc khen thưởng – kỷ luật một cách chưa phù hợp trong việc giáo dục trẻ tại gia đình cũng như tại nhà trường), các yếu tố tác động từ môi trường bên ngoài làm cho trẻ cảm thấy khó chịu, những yêu cầu vượt quá khả năng của trẻ… Và đôi lúc hành vi bùng nổ tâm lý chính là cách mà trẻ muốn người khác chú ý đến mình mặc dù nó được thể hiện theo cách thiếu thích hợp.  Hay đó là những phản ứng xúc cảm mà bản thân trẻ chẳng thể nào kiểm soát hoặc bất lực trong việc quản lý cảm xúc bản thân tại thời điểm xuất hiện cơn bùng nổ ?

Việc áp dụng hợp lý các quy định và thưởng phạt một cách kiên định, rõ ràng và bản thân phụ huynh (PH) cũng như luôn giáo viên (GV) luôn là tấm gương cho trẻ về khả năng kiểm soát sự nóng giận, vận dụng và tuân thủ theo những nguyên tắc mà bản thân phụ huynh hoặc GV cùng trẻ “thương lượng” dựa trên nguyên tắc “ hợp tác ” mà bản thân trẻ tham gia vào việc đưa ra những quy định này hay đề xuất hành vi thưởng phạt dựa trên sự định hướng giáo dục một cách khéo léo, phù hợp từ GV hoặc PH. Đôi khi sẽ là một cuộc so găng đầy stress cho cả trẻ và GV/PH khi mà tình trạng áp dụng các quy định về thưởng – phạt một cách kiên định/ nhất quán trở nên mất tác dụng. Điển hình là sự “ lờn mặt ”, trẻ càng vi phạm thì hình phạt càng tăng, tuy nhiên hình phạt càng tăng thì lại nhận thấy noi trở một phản ứng trở nên mạnh mẽ hơn, nghịch ngợm và bướng bỉnh hơn, mà không hề thấy được sự giảm bớt về mức độ vi phạm quy định cũng như hành vi nghịch ngợm. Đây là một dấu hiệu báo hiệu rằng, cần phải thay đổi một chiến lược mới với trẻ.

Vậy có thể thấy nguyên tắc đầu tiên, đó chính là luôn tạo nên một môi trường thân thiện và hợp tác giữa PH/GV với trẻ dựa trên nguyên tắc hợp tác trong việc thực hiện một cách kiên định các quy định về thưởng – phạt. Đôi lúc, cần phải sử dụng đến nhiều chiến lược giáo dục một cách phù hợp chỉ vì phần lớn chúng ta hiểu rằng bọn trẻ cần có khuôn khổ và kỷ luật để giúp chúng nhận thức và cư xử đúng mực.
Nguyên tắc thứ hai là bên cạnh việc thay đổi môi trường dẫn đến tình huống gây nên cơn bùng nổ là lựa chọn bất khả kháng, điều tốt hơn đó chính là hãy hướng dẫn trẻ về việc nhận diện và đối diện với các tình huống đó một cách thích hợp.

Có lẽ, để giúp trẻ “lớn lên” và có được sự lành mạnh trong việc cân bằng cơ chế thích ứng với môi trường sống thì việc cung cấp cho trẻ các kỹ năng cần thiết để bản thân trẻ tự xử lý (cần có sự hỗ trợ từ các mối quan hệ lành mạnh mang tính nâng đỡ) – chính điều này sẽ làm cho trẻ thích nghi với cuộc sống thông qua những trải nghiệm được xem là những bài học tích cực từ cuộc sống hiện thực.
Vậy chiến lược cho việc xử lý và dự phòng những cơn bùng nổ của trẻ đó là: